اصطلاح مهارتهای زندگی (Life Skills) برای اکثر ما آشناست. تعریف مهارتهای زندگی هم دشوار به نظر نمی‌رسد: مهارتهایی که به ما برای زندگی بهتر کمک می‌کنند.

با این حال همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید، اجماع و اتفاق‌نظر قطعی در مورد فهرست مهارتهای زندگی و اینکه چه چیزهایی را باید به عنوان مهارت زندگی ضروری دانست و یادگیری آن را توصیه کرد وجود ندارد.

امروزه علیرغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی, بسیاری از افراد در رویارویی با مسایل زندگی فاقد تواناییهای لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسایل و مشكلات زندگی روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر نموده است

امروزه علیرغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی، بسیاری از افراد در رویارویی با مسایل زندگی فاقد تواناییهای لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسایل و مشكلات زندگی روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر نموده است.انسانها برای مقابله سازگارانه با استرس ها _ موقعیت های مختلف و كشمكش های زندگی به كاركردهایی نیاز دارند كه آنان را در كسب این توانایی تجهیز نماید. این كاركردها بسیار زیربنایی هستند و در فرآیند تحول، شكل می گیرند. كاركردهایی نظیر شناختها، عواطف و رفتارها كه در قالب ساختارهایی مانند عزت نفس، خودكارآمدی،توانایی حل مسئله، مقابله، درك از خود، مهارتهای اجتماعی و سبكهای اسناد تجلی می یابند.نیازهای زندگی امروز، تغییرات سریع اجتماعی فرهنگی، تغییر ساختار خانواده، شبكه گسترده و پیچیده ارتباطات انسانی، تنوع، گستردگی و هجوم منابع اطلاعاتی، انسانها را با استرس ها و فشارهایی روبه رو نموده است كه مقابله با آنها نیازمند توانمندیهای روانی _ اجتماعی می باشد. افراد فاقد این مهارتها و توانایی های عاطفی _ روانی و اجتماعی در مواجهه با مسائل و مشكلات آسیب پذیر خواهند بود.

آموزش مهارت های زندگی به علامه‌ای های کوچک از اولویت های مجتمع فرهنگی، آموزشی علامه‌طباطبایی در مقطع ابتدایی است. در این کلاس‌ها و کارگاه‌ها دانش آموزان مهارت هایی را می آموزند تا شخصیتی مستقل داشته باشند.

مهارت هاي زندگي چيست؟

توانايي انجام رفتارهاي سازگارانه و مثبت به گونه‌اي که فرد بتواند به گونه بهتر و موثرتري با مشکلات و دشواري هاي زندگي روزمره خود کنار بيايد و مسئوليت هاي اجتماعي و شخصي زندگي را بهتر بپذيرد و توانمندي هايش را بروز دهد و از آسيب‌هاي ناشي از ناتواني درحل مشکلات در امان بماند.

در واقع توانايي‌هايي که باعث ارتقاي بهداشت رواني افراد جامعه، غناي روابط انساني، افزايش سلامت و رفتارهاي سالم در سطح جامعه مي‌شود.

اين مهارت‌ها به افرادکمک مي‌کنند هم خودشان و هم جامعه را از آسيب‌هاي رواني  اجتماعي حفظ کرده وسطح بهداشت رواني خويش و جامعه را ارتقاء بخشند. پس در واقع مهارت‌هاي زندگي هم به صورت يک راهکار ارتقاي سلامت رواني و هم به صورت ابزاري در پيشگيري از آسيب‌هاي رواني  اجتماعي مبتلا به جامعه نظير، آزار کودکان، خشونت‌هاي خانگي و اجتماعي، خودکشي، اعتياد، ايدز و موارد مشابه قابل استفاده است.

 رئیس جمهوری همزمان با آغاز سال تحصیلی ۹۸-۹۷  در پرسش مهر امسال از دانش‌آموزان خواست که بگویند تاکنون چه مهارت‌هایی آموختند و بگویند که فکرمی‌کنند آموختن چه مهارت‌هایی برای زندگی‌شان مهم‌تر است.

1.اهمیت و ضرورت مهارت خودآگاهی

2.شکل گیری مهارت خودآگاهی

3. مؤلفه های مهارت خودآگاهی

  3.1.

 آگاهی از ویژگی های جسمانی و بدنی

« محمّدرضا دانش آموز 14 ساله‌ای است که بنا به گفته‌ی والدین اخیراً رفتارش تغییر کرده است. تا قبل از این، در باره‌ی آن چه که در ذهنش بود ویا در طی روز برایش اتّفاق می‌افتاد با پدر یا مادر صحبت می‌کرد و به حرف‌هایشان گوش می‌داد. امّا حالا هیچ چیز درباره‌ی خودش به آن‌ها نمی‌گوید و وقتی که والدین با او صحبت می‌کنند، اهمّیّتی نمی‌دهد، روی خود را بر می‌گرداند و یا پرخاشگری می‌کند. در اغلب مواقع ساکت است و یا با برادرش کتک کاری و جر و بحث می‌کند. »
وقتی با محمّدرضا در باره‌ی این مشکل صحبت می‌کنیم، می‌گوید: « مادرم نمی‌خواهد با من صحبت کند بلکه می‌خواهد برایم سخنرانی کند. می‌ترسم درباره‌ی خودم چیزی به آن‌ها بگویم چون دنبال سوژه‌ای می‌گردند تا از من انتقاد کنند. »
همه‌ی ما در زندگی روزمرّه با افراد مختلف و در موقعیّت‌های گوناگون ارتباط برقرار می‌کنیم امّا تنها عدّه‌ای از ما می‌توانند رابطه‌ای صمیمی، مثبت و معنا دار با دیگران داشته باشند. ارتباط، نوعی عمل متقابل است که در آن پیام‌های کلامی و غیر کلامی ردّ و بدل می‌شود.

تدریس حرفه ای دلسوزانه است و معلمان می توانند تأثیر بزرگی بر چگونگی یادگیری و احساس کودکان داشته باشند. یک معلم هم می تواند باعث رنج یک کودک شود و هم می تواند باعث لذت یک کودک شود. یک معلم می تواند به کودک کمک کند تا عاشق مدرسه شود؛ معلمی دیگر می تواند کاری بکند که کودک از مدرسه نفرت داشته باشد. همه ی این ها بستگی به رابطه ی ما با کودکان دارد. یکی از عواملی که بر روش ما در کار کردن با کودکان تأثیر دارد توانایی ما در درک آن ها است، درک کردن این که چه احساسی دارند، طرز فکر آن ها و این که چه پیغامی را سعی دارند با ایما و اشاره، با حالت صدای خود، یا حالت های متفاوت صورت با ما منتقل کنند. تمامی معلمان نمی توانند احساسات کودکان را بخوانند و درک کنند، اما آن هایی که قادر به انجام این کار هستند معلمان خوشبختی هستند. آنها معلمان همدلی هستند. یک معلم همدل بودن می تواند هم برای معلمان و هم برای کودکان بسیار سودمند باشد. برای معلم، این همدلی می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند وقتی که او با کودکان همنوا است، وقتی که بین آن ها رابطه ی خوبی وجود داشته باشد، احترام و احساسات مثبت دو طرفه به وجود می آید. کودکان معمولاً به معلمینی که آن ها را دوست دارند گوش می کنند و بعضی از آن ها ممکن است حتی تلاش زیادی برای راضی کردن معلم بکنند. علاوه بر این یادگیری رخ می دهد چون مغز آن ها می تواند اطلاعات زیادی را بدون این که راهش بسته شود و اسیر مباحث هیجانی بشود، جذب و پردازش کند. گلمن (1995) معتقد است که کسب مهارت در همدلی راه را برای موثر بودن در کلاس درس هموار می کند و آشکار است که باعث نتیجه ی بهتر یادگیری می شود. این باعث می شود که معلم احساس بهتری نسبت به خودش پیدا کند و شاید احساس رضایت شغلی بهتری هم کسب کند. بالاتر از همه، همه ی ما می خواهیم که نتیجه ی کار و تلاش سخت خودمان را حس کنیم.

دانش‌آموزان شما به چه چیزی نیاز دارند؟

جواب لارِن اُوِن (Lauren Owen)، معلم علوم اجتماعی در دبیرستانی در ایالت ماساچوست به این سؤال یک کلمه‌ است: همدلی

لارِن که از رشته آموزش دانشگاه هاروارد فارغ‌التحصیل شده و بر آموزش بین‌الملل تمرکز دارد می‌گوید وقتی با نیازها و مسائل دانش‌آموزانش درگیر شده، فهمیده نمره و آزمون که برای مدرسه خیلی اهمیت دارد، دغدغه اصلی کلاس او نیست. محور اصلی همه فعالیت‌ها در کلاس «همدلی» بود. آرام آرام همدلی در بحث‌ها و گفت‌وگوهای ما پررنگ‌تر شد، وقتی درباره شخصیت‌های کلیدی تاریخ یا رویدادهای تاریخی حرف می‌زدیم، از دیدگاه‌های مختلف به آن‌ها نگاه می‌کردیم. به مرور زمان اطمینانم از اینکه همدلی هسته مرکزی همه محیط‌های آموزشی‌ست بیشتر شد.

ارتباط موثر؛ مهارتی است که موجب می‏شود ضمن تقویت روحیه ی مشارکت، اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران بتوانیم مرزهای روابط بین خود و کسانی که دوستشان داریم را تشخیص داده و در جهت ایجاد روابط صمیمانه و دوستانه قدم برداریم و هر چه زودتر به دوستی های نامناسب و ناسالم خود خاتمه دهیم. پیش از آن که مورد آسیب جدی قرار گیریم. 
این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و موثر فرد با انسان های دیگر کمک می‏کند . یکی از این موارد، توانایی ایجاد و ابقای روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماع ، روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهمحمایت اجتماعی، و قطع روابط اجتماعی ناسالم نقش بسیار مهمی دارد.